16 Μαρτύρων 41, Τσαλικάκι, Ηράκλειο Κρήτης

μηπωσ δεν ειναι απλα ταραξιασ; διασπαση ελλειματικησ προσοχης – υπερκινητικοτητα;

susie-ho-hCGxE6Hi9o4-unsplash

μηπωσ δεν ειναι απλα ταραξιασ; διασπαση ελλειματικησ προσοχης – υπερκινητικοτητα

Τι είναι η ΔΕΠΥ;

Συναντάται συχνότερα σε αγόρια. Ξεκινά συνήθως κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή

Πρόκειται για μια διαταραχή που σχετίζεται με την ανατομία και λειτουργία  του εγκεφάλου. Απαντάται συχνότερα σε αγόρια. Ξεκινά συνήθως κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή. Τα χαρακτηριστικά της είναι η διαρκής ελλειμματική προσοχή ή/και η υπερκινητικότητα-παρορμητικότητα, τα οποία επηρεάζουν τη λειτουργικότητα και την ανάπτυξη.

Ελλειμματική προσοχή: όταν ένα άτομο δυσκολεύεται να παραμείνει συγκεντρωμένος σε κάτι και δεν είναι καθόλου οργανωμένος , χωρίς όμως αυτό να οφείλεται σε γενικότερη αδυναμία κατανόησης και αντίληψης.

Υπερκινητικότητα: όταν κάποιος βρίσκεται διαρκώς σε κίνηση, ακόμη και όταν δεν χρειάζεται ή δεν πρέπει. Τα χαρακτηριστικά της είναι η διαρκής ομιλία, την οποία συνοδεύουν και έντονες κινήσεις. Μπορεί επίσης το άτομο να μιλά δυνατά και να διακόπτει τους άλλους όταν μιλούν. Στους ενήλικες εκφράζεται με έντονη ανησυχία, νευρικότητα και υπερδραστηριότητα.

Παρορμητικότητα: χαρακτηρίζεται από βιαστικές κινήσεις που κάνει κάποιος χωρίς πριν να έχει σκεφτεί αν είναι σωστό να τις κάνει ή αν μπορούν να βλάψουν κάποιον άλλο. Επίσης, συνδέεται και με έντονη επιθυμία του ατόμου να πραγματοποιήσει τα θέλω του ή ανυπομονησία, δηλαδή αδυναμία να περιμένει μέχρι να πραγματοποιηθούν. Ένα παρορμητικό άτομο μπορεί  να γίνει ενοχλητικό για τους άλλους ή να παίρνει γρήγορες αποφάσεις, χωρίς πριν να έχει σκεφτεί τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους.

Έρευνες δείχνουν ότι η ΔΕΠΥ επηρεάζει συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που μας επιτρέπουν να επιλύουμε προβλήματα, να σχεδιάζουμε το μέλλον, να αντιλαμβανόμαστε τις κινήσεις των άλλων και να αντιδρούμε,  να παίρνουμε αποφάσεις και να ελέγχουμε τα ένστικτά μας.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ;

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να παρουσιάζουν αδυναμία συγκέντρωσης ή έλλειψη προσοχής, ωστόσο για τα άτομα με ΔΕΠΥ αυτό συμβαίνει πολύ συχνά και τείνει να μειώνει την ποιότητα της απόδοσης και της λειτουργικότητας στις απαιτήσεις της καθημερινότητας

Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ είναι η ελλειμματική προσοχή και η υπερκινητικότητα/παρορμητικότητα. Μπορεί ένας ασθενής να εμφανίσει και τις δύο κατηγορίες συμπτωμάτων ή μόνο μία από αυτές. Η πλειοψηφία των νεαρών ασθενών παρουσιάζει ένα συνδυασμό και των δύο. Γενικότερα, πολλοί άνθρωποι μπορεί να παρουσιάζουν αδυναμία συγκέντρωσης ή έλλειψη προσοχής, ωστόσο για τα άτομα με ΔΕΠΥ αυτό συμβαίνει πολύ συχνά και τείνει να μειώνει την ποιότητα της απόδοσης και της λειτουργικότητας στις απαιτήσεις της καθημερινότητας.

Η ελλειμματική προσοχή περιλαμβάνει:

  • Συχνά λάθη στη δουλειά ή στο σχολείο
  • Αδυναμία ασθενή να δώσει έμφαση στη λεπτομέρεια
  • Απόσπαση της προσοχής λόγω εξωτερικών ερεθισμάτων
  • Αδύναμη μνήμη σε καθημερινές δραστηριότητες
  • Πρόβλημα στο να διατηρήσει την προσοχή του σε καθήκοντα ή ρόλους, όπως στο διάβασμα ή σε μια συζήτηση
  • Αδυναμία παρακολούθησης του συνομιλητή του όταν του απευθύνει το λόγο
  • Εύκολος αποπροσανατολισμός
  • Πρόβλημα στην οργάνωση καθηκόντων και εργασιών
  • Αποφυγή της ανάληψης εργασιών που απαιτούν να παραμείνει προσηλωμένος, για να μελετήσει για παράδειγμα μια αναφορά ή ένα μεγάλο κείμενο
  • Αδυναμία να ανταποκριθεί στις προθεσμίες
  • Αποδιοργάνωση ως προς τα πράγματά του, τα οποία χάνει, ενώ του είναι απαραίτητα για να ολοκληρώσει τις εργασίες σου
  • Αδυναμία να είναι ακριβής στα ραντεβού του, να πραγματοποιεί όλα τα καθημερινά του καθήκοντα, να απαντά στα τηλεφωνήματα

Η υπερκινητικότητα περιλαμβάνει:

  • Να είναι νευρικός και να μην κάθεται ήσυχα στη θέση του
  • Να σηκώνεται από τη θέση του ενώ δεν θα έπρεπε (π.χ. κατά τη διάρκεια του μαθήματος ή στο γραφείο)
  • Να μιλά ακατάπαυστα
  • Να μην μπορεί να περιμένει τη σειρά του
  • Να είναι διαρκώς σε κίνηση ή να δρα παρορμητικά
  • Να μην μπορεί να ασχοληθεί και να εστιάσει ή να παραμείνει σε μια συγκεκριμένη ασχολία
  • Να απαντά σε κάτι πριν ο ομιλητής ολοκληρώσει την ερώτησή του ή να μιλά χωρίς να περιμένει να τελειώσει ο συνομιλητής του αυτό που λέει
  • Να διακόπτει τους άλλους όταν μιλούν ή κάνουν κάτι

Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ είναι δυνατό να εκδηλωθούν μεταξύ των 3- 6 ετών και να συνεχιστούν μέχρι την ενήλικη ζωή. Τα συμπτώματα μπορεί να μην αναγνωριστούν αμέσως, οδηγώντας σε καθυστερημένη διάγνωση.

Ποια είναι τα αίτια της ΔΕΠΥ;

Τα αίτια ανάπτυξης της ΔΕΠΥ δεν έχουν σαφώς καθοριστεί μέχρι σήμερα. Ωστόσο, οι επιστημονικές έρευνες για να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα συνεχίζονται. Θεωρείται ότι προκαλείται από μια διαταραγμένη ικανότητας μεταφοράς μηνυμάτων στον εγκέφαλο και πιο συγκεκριμένα, αυτών που μεταβιβάζονται με τους νευροδιαβιβαστές ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη και σεροτονίνη, οι οποίοι μεταφέρουν τα μηνύματα από τον ένα νευρώνα στον άλλο.

Παράγοντες οι οποίοι φαίνεται να ευθύνονται είναι οι γενετικοί, καθώς τείνει να εκδηλώνεται συχνότερα σε μέλη της ίδιας οικογένειας, οι περιβαλλοντικοί, καθώς η έκθεση σε κάποιους εξωγενείς παράγοντες όπως σε τοξικές ουσίες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο και οι αναπτυξιακοί, καθώς προβλήματα με το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) σε σημεία ορόσημο της ανάπτυξης παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Παράγοντες κινδύνου

Όπως και με κάθε άλλη πάθηση υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν και καθορίζουν την ανάπτυξη της ΔΕΠΥ. Μεταξύ των παραγόντων κινδύνου συμπεριλαμβάνονται:

  • Γονίδια/Κληρονομικότητα
  • Κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της μητέρας του πάσχοντος
  • Έκθεση σε τοξικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή σε βρεφική ηλικία (π.χ. μόλυβδος σωληνώσεων ύδρευσης)
  • Ελλιποβαρές νεογνό λόγω πρόωρης γέννησης
  • Τραυματισμοί στον εγκέφαλο
  • Διατροφικοί παράγοντες

 

Πώς γίνεται η διάγνωση της ΔΕΠΥ;

 Η διάγνωση  της ΔΕΠΥ είναι δύσκολη και δεν πρέπει να τίθεται σε πολύ μικρή ηλικία καθώς μπορεί να γίνει λάθος εκτίμηση των συμπτωμάτων και να χαρακτηριστεί ένα παιδί λανθασμένα με ΔΕΠΥ. Σε κάθε περίπτωση τη διάγνωση πραγματοποιεί μόνο εξειδικευμένος γιατρός

Για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ δεν υπάρχει κάποια σαφής διαγνωστική μέθοδος, ωστόσο θα πρέπει να γίνει έλεγχος για να αποκλειστούν άλλα πιθανά αίτια των συμπτωμάτων που εμφανίζει ο ασθενής. Αυτός ο έλεγχος περιλαμβάνει: ιατρικές εξετάσεις (ώστε να διερευνηθεί η προέλευση των συμπτωμάτων όπως προαναφέρθηκε), λήψη ιστορικού (οικογενειακού και ατομικού), καταγραφή της συμπεριφοράς του παιδιού στο σχολείο, συμπλήρωση ερωτηματολογίου από άτομα του περιβάλλοντος του πάσχοντος παιδιού, κλίμακες αξιολόγησης και κριτήρια ταξινόμησης της διάγνωσης της ΔΕΠΥ (DSM-V και ICD-10).

Η διάγνωση  της ΔΕΠΥ είναι δύσκολη και δεν πρέπει να τίθεται σε πολύ μικρή ηλικία καθώς μπορεί να γίνει λάθος εκτίμηση των συμπτωμάτων και να χαρακτηριστεί ένα παιδί λανθασμένα με ΔΕΠΥ. Σε κάθε περίπτωση τη διάγνωση πραγματοποιεί μόνο εξειδικευμένος γιατρός.

Πώς αντιμετωπίζεται η ΔΕΠΥ;

Το θεραπευτικό σχήμα περιλαμβάνει  φαρμακοθεραπεία, μη φαρμακευτική θεραπεία (ψυχοθεραπεία, ψυχοεκπαίδευση) ή συνδυασμό τους.

Η ΔΕΠΥ δεν αντιμετωπίζεται οριστικά, ωστόσο, πλέον είναι διαθέσιμες κάποιες θεραπείες που στοχεύουν στη μείωση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της λειτουργικότητας του ασθενή. Το θεραπευτικό σχήμα περιλαμβάνει  φαρμακοθεραπεία ή μη φαρμακευτική θεραπεία (ψυχοθεραπεία, ψυχοεκπαίδευση) ή συνδυασμό τους.

ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Τα φάρμακα μειώνουν τα συμπτώματα  της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας και βελτιώνουν την ικανότητα του ασθενή να εστιάζει την προσοχή του, να δουλεύει και να μαθαίνει. Τα φάρμακα μπορεί να βελτιώσουν και τη φυσική ισορροπία. Κάποιες φορές θα πρέπει να δοκιμαστούν περισσότερα θεραπευτικά σχήματα ή δοσολογίες πριν βρεθεί το καταλληλότερο για τον καθένα. Οποιοσδήποτε λαμβάνει κάποια θεραπευτική αγωγή θα πρέπει να παρακολουθείται τακτικά και προσεκτικά από τον ιατρό του και να τη λαμβάνει μόνο κατόπιν ιατρικής οδηγίας  και για όσο διάστημα οριστεί.

ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η μη φαρμακευτική παρέμβαση  θα βοηθήσει τόσο τον ασθενή όσο και τους οικείους του να αντιμετωπίσουν τα καθημερινά προβλήματα που ανακύπτουν. Η συμπεριφορική θεραπεία αποτελεί ένα είδος ψυχοθεραπείας που στοχεύει στη βοήθεια του ατόμου για να αλλάξει τη συμπεριφορά του. Μπορεί να περιλαμβάνει πρακτική βοήθεια, όπως στο να οργανώνει τις αρμοδιότητές του και να διεκπεραιώνει τις σχολικές του εργασίες. Επίσης, διδάσκει πώς να ελέγξει κάποιος τη συμπεριφορά του. Οι οικείοι του εκπαιδεύονται πώς να επιβραβεύουν τον ασθενή όταν συμπεριφέρεται με το σωστό τρόπο, όταν σκέφτεται πριν κάνει οτιδήποτε ή όταν ελέγχει το θυμό του.

Το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά κάποιες συμπεριφορές και να βοηθήσει στο να ακολουθήσει ο ασθενής ξεκάθαρους κανόνες και καθημερινές συνήθειες, ώστε να ελεγχθεί η συμπεριφορά του. Οι θεραπευτές μπορούν επίσης να διδάξουν τα παιδιά να έχουν κοινωνικές δεξιότητες, όπως να περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους, να μοιράζονται τα παιχνίδια τους, να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται. Ταυτόχρονα, τα μαθαίνουν να διαβάζουν τις εκφράσεις του προσώπου και τον τόνο της φωνής άλλων και πώς να ανταποκρίνονται κατάλληλα.

Η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία μπορεί, επίσης, να διδάξει σε ένα άτομο μεθόδους αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα και προσοχής. Ένα άτομο μαθαίνει πώς να αποδέχεται τις απόψεις και τα συναισθήματα ενός άλλου, βελτιώνοντας παράλληλα τη συγκέντρωση και την προσήλωσή του.

Η εκπαίδευση των γονέων και των συζύγων των ανθρώπων με ΔΕΠΥ θα τους βοηθήσει να βελτιώσουν τις σχέσεις τους μαζί τους, να αντιμετωπίσουν τυχόν αποκλίνουσα συμπεριφορά και να τους ενθαρρύνουν να υιοθετούν τις σωστές αλλαγές. Επίσης, θα βοηθήσουν να ξεπεράσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα και να κάνουν τον ασθενή να νιώθει ασφαλής.

Επιπλοκές της ΔΕΠΥ

Η διαταραχή αυτή  κάνει τη ζωή και την καθημερινότητα των παιδιών  και του περιβάλλοντός του δυσκολότερη.

Τα άτομα με ΔΕΠΥ:

  • Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
  • Δυσκολεύονται να τα καταφέρουν στο σχολείο, με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλή πρόοδο και να κατακρίνονται από άλλα παιδιά
  • Δυσκολεύονται να γίνουν αποδεκτοί από τους συμμαθητές τους
  • Παθαίνουν συχνότερα ατυχήματα και τραυματισμούς κάθε είδους
  • Έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν αποκλίνουσα συμπεριφορά (κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών)

Συμβουλές διαχείρισης  της ΔΕΠΥ

Είναι σημαντικό να ακολουθείται μια ρουτίνα καθημερινά, από το πρωινό ξύπνημα μέχρι και την βραδινή κατάκλιση

Η ΔΕΠΥ είναι μια διαταρχή που με τη βοήθεια της οικογένειας και των εκπαιδευτικών μπορεί να βελτιωθεί, ώστε να ενισχυθεί η λειτουργικότητα και η ποιότητα ζωής των ασθενών.

  • Για τα παιδιά: Τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να οργανωθούν μέσω του προγραμματισμού. Είναι σημαντικό να ακολουθείται μια ρουτίνα καθημερινά, από το πρωινό ξύπνημα μέχρι και την βραδινή κατάκλιση.
    • Σχεδιάστε ακόμη και τις εξωσχολικές δραστηριότητες ή την ώρα που μπορεί να αφιερώσει στο παιχνίδι.
    • Γράψτε το πρόγραμμα σε ένα χαρτί και κολλήστε το στο ψυγείο ή σε έναν πίνακα ανακοινώσεων.
    • Χρησιμοποιείστε ατζέντα και σημειωματάρια για να έχει τον έλεγχο του προγράμματός του.
    • Να είστε σαφής και ακριβής, διότι ένα παιδί με ΔΕΠΥ θέλει να ακούει ξεκάθαρους κανόνες για να μπορεί να τους ακολουθήσει.
    • Επιβραβεύστε το παιδί αν ακολουθεί τους κανόνες και συμπεριφέρεται σωστά.
  • Για τους ενήλικες: Ένας επαγγελματίας θεραπευτής ή σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει έναν ασθενή με ΔΕΠΥ. Μερικοί κανόνες που θα πρέπει να λάβει υπόψιν είναι να ακολουθεί καθημερινά μια ρουτίνα, να χρησιμοποιεί ημερολόγιο για να προγραμματίζει τις καθημερινές του υποχρεώσεις, να ορίζει ένα συγκεκριμένο σημείο στο σπίτι που θα αφήνει τα πράγματά του (π.χ. τα κλειδιά ή τους λογαριασμούς) και να μην υπερφορτώνεται με εργασίες, αλλά να μοιράζει το χρόνο του.

Πηγή:
Επιμέλεια κειμένου: Lilly-Φαρμασερβ

elGreek